Co to jest Studium Wykonalności?
Studium Wykonalności to zwięzły dokument analityczny przedstawiający możliwe sposoby osiągnięcia celu projektu przy jednoczesnym pokazaniu konsekwencji (kosztów, ryzyka) związanego z realizacją projektu.
W projektach o dotacje unijne w niektórych konkursach wymagane jest studium wykonalności. Zazwyczaj jest to w sytuacji starania się o znaczne środki finansowe, gdzie ważne jest przed przystąpieniem do realizacji projektu porównanie jakie są możliwe sposoby korzyści i koszty realizacji. W definicji studium wykonalności zamieszczonej np na stronach POIG czytamy:
Studium przeprowadzone w fazie formułowania projektu, weryfikujące, czy dany projekt ma dobre podstawy do realizacji i czy odpowiada potrzebom przewidywanych beneficjentów.Studium powinno stanowić plan projektu. Muszą w nim zostać określone i krytycznie przeanalizowane wszystkie szczegóły operacyjne jego wdrażania, a więc uwarunkowania handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne, instytucjonalne, społeczno-kulturowe oraz związane ze środowiskiem naturalnym.Studium wykonalności pozwala na określenie rentowności finansowej i ekonomicznej, a w rezultacie tworzy jasne uzasadnienie celu realizacji projektu.
Wytyczne dotyczące pisania Studium Wykonalności
Studium wykonalności powinno być zgodne z:
- Wytycznymi Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju z dnia 18 marca 2015 r. w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata 2014-2020 (MIiR/H/2014- 2020/7(01)03/2015);
- Przewodnikiem do analizy kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych (Guide to Cost-benefit Analysis of Investment Project – Economic appraisal tool for Cohesion Policy 2014-2020) Komisji Europejskiej z grudnia 2014 r.
Dodatkowo, szczegółowe wymagania dotyczące studium wykonalności przedstawiane są każdorazowo przez jednostkę finansującą. Przykładowo wytyczne przedstawiające sposób przygotowania Studium Wykonalności dla projektów planowanych do realizacji przy wsparciu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 (RPO WP 2014-2020).
Studium Wykonalności stanowi załącznik do Wniosku o dofinansowanie projektu. Studium Wykonalności będzie wymagane przede wszystkim dla infrastrukturalnych projektów wspieranych w formie dotacji, podczas gdy dla innych typów projektów objętych wsparciem w ramach RPO WM 2014-2020 (lub innego programu) może być wymagany inny, specyficzny rodzaj dokumentu uzasadniającego jego realizację (np. Biznes Plan).
Wzór Studium Wykonalności
Zapoznając się z w/w wytycznymi dowiemy się, że nie ma jednolitego wzoru Studium Wykonalności. Ważne jest aby dokument był zgodny z wytycznymi. Niemniej w niektórych dokumentach znajdują się przykładowe rozdziały, które powinny znaleźć się w studium.
Struktura Studium Wykonalności
- Wstępna analiza projektu
- Wnioski
- Definicja celów projektu
- Identyfikacja projektu
- Analiza wykonalności, analiza popytu oraz analiza opcji
- Analiza finansowa
- Analiza kosztów i korzyści (ekonomiczna)
- Analiza wrażliwości i ryzyka (tylko dla dużych projektów)
- Analiza instytucjonalna w tym trwałość projektu
- Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora
- Pomoc publiczna
- Analiza oddziaływania na środowisko
Takie podejście (brak formalnego wzoru) wydaje się być racjonalne. Dość szczegółowe wytyczne opisują problemy które powinny być poruszone w studium, z drugiej strony daje to możliwość przedstawienie danego pomysłu stosując własną strukturę – najbardziej dopasowaną do realizowanego projektu.
Na jakim etapie starania się o dotację należy pomyśleć o przygotowywaniu Studium Wykonalności?
Jak widać ze struktury studium wykonalności to dość rozległy dokument. Jego objętość może przekraczać nawet 100 stron A4. Do jego przygotowania konieczne jest zebranie szeregu informacji, opracowań i dokumentów finansowych, technicznych czy strategicznych. Ważne jest aby odpowiednio wcześniej przystąpić do przygotowywania studium aby opracowany dokument miał wymaganą zawartość i jakość. Na przygotowanie dokumentu warto zarezerwować ok 6-8 tygodni. W szczególnych przypadkach gdy projekt jest dobrze zdefiniowany czas przygotowania może być mniejszy.
Mimo, że studium jest formalnym wymaganiem przy staraniu się o dotację to warto ten dokument wykorzystać aby obiektywnie stwierdzić czy planowana inwestycja jest rzeczywiście najkorzystniejsza ekonomicznie.
Nierzadko w trakcie przygotowywania studium i badania różnych aspektów projektu zdarza się, że dochodzi do zmian w założeniach czy sposobie realizacji projektu! Wtedy możemy powiedzieć, że studium spełnia swoją podstawową rolę, czyli jest powodem do przedyskutowania ważnych założeń projektu i przyczynia się do wybrania najlepszej z punktu widzenia inwestora opcji.
Jak przygotować Studium Wykonalności
Przy odrobinie doświadczenia oraz dużej determinacji można samodzielnie przygotować studium wykonalności. Do tego potrzebne będzie dokładne przeanalizowanie wytycznych Ministerstwa Infrastruktury oraz z Przewodnika do analizy kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych.
Na analizę tych dokumentów należy zarezerwować sobie trochę czasu, gdyż są dość obszerne (zawierają po kilkaset stron). Po zapoznaniu się z ogólnymi wytycznymi należy zapoznać się z dokumentacją konkursową, która zwykle w bardziej szczegółowy sposób określa dodatkowe wymagania na informacje, które powinny znaleźć się w opracowaniu. Warto także postępować zgodnie z ogólnymi zasadami pisania wniosków unijnych.
Studium wykonalności jest dość obszernym i specyficznym dokumentem. Warto rozważyć opcję zlecenia przygotowania tego dokumentu ekspertom oszczędzając czas a zyskując analizę całości projektu przez osobę niezwiązaną z prowadzoną inwestycją.
